Hasło tegorocznej edycji Nocy Bibliotek ma bardzo wiele konotacji, jednak dla nas czytanie, ale i wydarzenie takie jak to, wzmacniają przede wszystkim poczucie normalności i przynależności do wspólnoty. Trudno byłoby nam interpretować to hasło w oderwaniu od pandemicznej rzeczywistości, w której brakowało bibliotecznych imprez, przedstawień teatralnych dla dzieci, za którymi tak tęsknią mali czytelnicy, a nawet zabawek w kąciku dziecięcym. Przygotowując się do Nocy Bibliotek nieustannie zadawaliśmy sobie pytanie czy, po tak długim czasie od ostatniego dużego spotkania z czytelnikami, więzi z biblioteką nadal istnieją i czy czytanie będzie w stanie je wzmocnić, czy też trzeba będzie je budować od podstaw.
Ale hasło „czytanie wzmacnia” niesie za sobą także wiele innych znaczeń. Czytanie oddziałuje na człowieka indywidualnie, poprzez budowanie umiejętności emocjonalnych, społecznych i kognitywnych, ale znacząco wpływa też na jakość życia całej społeczności. Maria Deskur, w swoim poradniku „Supermoc książek”, pisze że czytelnictwo ma decydujące znaczenie dla zdrowia ludności, poziomu edukacji, siły kapitału społecznego, przedsiębiorczości, a nawet równości obywateli i przyszłości demokracji. Z tego powodu staraliśmy się, aby zaproponowane przez nas w ramach Nocy Bibliotek aktywności, w nawiązaniu do hasła przewodniego, wzmacniały uczestników zarówno jako jednostki, jak i członków naszej legionowskiej wspólnoty.
Tego dnia biblioteka była otwarta inaczej niż zwykle, od godz. 11.00 do wieczora, co zapewniło możliwość korzystania z jej usług oraz dokonania zapisu tym mieszkańcom miasta, którzy z różnych względów, przede wszystkim rodzinnych i zawodowych, mają problem ze znalezieniem czasu na wizytę w zwykłych godzinach otwarcia biblioteki. Zabieg ten był nie tylko związany z tradycją Nocy Bibliotek, ale miał także na celu wyrównanie szans w dostępie do kultury, które, ze względu na skrócony czas pracy biblioteki w okresie pandemii, od dłuższego czasu pozostają ograniczone. Jednocześnie był to kolejny element, który wzmacniał w nas poczucie powrotu do normalności, kiedy to w soboty przychodzili do nas zupełnie inni czytelnicy niż w tygodniu, było dużo nowych zapisów, a całe rodziny wspólnie spędzały czas w bibliotece.
Wśród bibliotecznych półek (niczym w kultowej chyba „Szansie na sukces”) ukryte zostały wiszące na wstążkach karteczki ze wzmacniającymi cytatami z książek. Miały one zachęcić czytelników do poszukiwania w książkach sposobu na wprowadzenie w życiu jakiejś zmiany oraz uzmysłowić im potencjał pomocowy i możliwości kreowania emocji, jakie drzemią między okładkami. Oraz – tak zwyczajnie - dostarczyć rozrywki.
Jednym z wydarzeń towarzyszących tegorocznej Nocy Bibliotek był piknik naukowy „Matmę można polubić”, który rozpoczął się o 12.00. Przeprowadzane w czasie jego trwania eksperymenty stanowiły nawiązanie do edukacyjnej roli czytania, a uczestnicy zachęcani byli do korzystania z bibliotecznego księgozbioru popularnonaukowego, który zawiera także liczne publikacje z zakresu nauk ścisłych oraz takie, które dotyczą domowych eksperymentów naukowych. Piknik odnosił się przede wszystkim do związanego z czytaniem wzmacniania i wyrównywania potencjału edukacyjnego, ale również indywidualnego rozwoju zdolności kognitywnych jego uczestników i rozwijania relacji rodzinnych, poprzez wspólne, wartościowe spędzanie czasu. Nie było tu wykładu, była wspólna zabawa, książki na stolikach i wiele inspiracji. Już ta pierwsza z zaplanowanych tego dnia atrakcji pokazała nam, że nasze obawy o kondycję więzi mieszkańców miasta z biblioteką były przedwczesne. Chociaż frekwencję, chociażby ze względu na ograniczenia sanitarne, trudno było porównywać do podobnych wydarzeń z lat przedpandemicznych, to odczuliśmy prawdziwą radość, spotykając się ponownie w większym gronie z naszymi czytelnikami i widząc, że nowa grupa dzieci ma wreszcie okazję poznać bibliotekę, jako miejsce nauki i integracji społecznej.
Od 14.00 uczestnicy mogli wziąć udział w zabawie eko-bingo. W rolę konferansjera wcielił się dyrektor biblioteki, niestrudzenie dzieląc się z uczestnikami wiedzą ekologiczną.
Z zachowaniem dystansu i niezbędnej rezerwacji stolików, uczestnicy poznawali oznaczenia, które możemy znaleźć na opakowaniach, oznakowanie certyfikatów ekologicznych i odszukiwali je na swoich planszach. Była tu także okazja do rozmów o tzw. green washingu, czyli procederze pozornych działań na rzecz ekologii, fałszywych certyfikatach itd.
Warte podkreślenia jest to, że wydarzenie to zostało zorganizowane w pełnej współpracy z mieszkańcami miasta, w ramach projektu „Legionowianie dla klimatu”, wspólnie z Fundacją współtworzącą z biblioteką Legionowskie Eko-Centrum. Odwoływaliśmy się do literatury, a także osób, które warto podglądać w mediach społecznościowych, pisarzy i zaangażowanych twórców, poruszających tę tematykę – np. Areta Szpura, Marta Konopko, Jagna Niedzielska, Eliza Mórawska-Kmita. W zabawie wzięło udział sporo osób 50+, okazała się także atrakcyjna dla zespołów międzypokoleniowych. Wierzemy, że wiedza ekologiczna ma kapitalne znaczenie dla wzmacniania kompetencji społecznych i przedsiębiorczości mieszkańców, którym staraliśmy się przypominać, że ich małe gesty mają znaczenie, a oni sami mają wpływ na podejmowane przez władze lokalne decyzje. Właśnie w bibliotece mogą odnaleźć miejsce, gdzie są w stanie dokonać realnej zmiany dla środowiska i wcielać w życie plany poprawy jakości życia.
Również o 14.00 rozpoczęła się projekcja filmu „Operacja człowiek w czerni”, co doskonale, raz jeszcze, umocniło obraz biblioteki jako miejsca integracji społecznej i międzypokoleniowej rozrywki familijnej. Film ten, oparty na książce Jorna Liera Horsta, zapewnił przede wszystkim wartościową rozrywkę naszym widzom. Z drugiej strony, organizując projekcję, chcieliśmy podkreślić, że czytanie wzmacnia również emocje i dostarcza przyjemności, a opowieści detektywistyczne, takie jak przygody bohaterów serii o Biurze Detektywistycznym nr 2, Lassego i Mai, Tomusia Orkiszka, czy Detektywów z Tajemniczej 5, mogą poprawić ich umiejętność logicznego myślenia, tak istotną we współczesnym społeczeństwie. Jak zaobserwowaliśmy, młodzi widzowie po zakończonej projekcji chętnie udawali się do biblioteki, aby wypożyczyć książkę lub po prostu rozejrzeć się.
Ostatnim elementem tegorocznej edycji Nocy Bibliotek było Planszowisko 2.0., które trwało od 16.00 – uczestnicy mieli okazję zagrać w różnorodne, nieznane często wcześniej gry. Ponownie mieliśmy okazję odebrać tę atrakcję na sposób symboliczny, gdyż poprzednia edycja tego wydarzenia miała miejsce w lutym 2020 roku, zaledwie miesiąc przed lockdownem. Spotkanie podczas Nocy Bibliotek umożliwiło nawiązywanie kontaktów z ludźmi, a także lepszą integrację społeczności. Można było też zagrać przy jednym stole z dyrektorem i pracownikami biblioteki, a zawarte przez dzieci nowe znajomości skutkowały tym, że rodzice mieli problemy z namówieniem pociech na opuszczenie budynku. Możliwość takiego obcowania z czytelnikami, bez dzielącej nas plexi było dla nas prawdziwą radością. Warto zaznaczyć, że gry planszowe stają się również coraz częstszym elementem stałej oferty bibliotek, gdyż doskonale wpływają na rozwój człowieka, wzmacniają relacje rodzinne i towarzyskie, umiejętność myślenia strategicznego, ułatwiają naukę kluczowych kompetencji, takich jak zdrowa rywalizacja, umiejętność przegrywania, ale i współpraca w grupie. Do wykorzystania ich w pracy bibliotecznej zachęca nas również fakt, że coraz większa ich liczba opowiada o przygodach postaci dobrze znanych dzieciom z kart książek. Podczas gry mogą spotkać się oni m.in. z Basią, Tappim, bahaterami Totalnego Zasmoczenia, kotem Cukierkiem, ale także Wiedźminem, hobbitami, czy Małym Księciem i te właśnie gry oferowaliśmy także użytkownikom tamtego dnia.
Podczas tegorocznej edycji Nocy Bibliotek zaproponowaliśmy uczestnikom szereg aktywności, które miały wzmacniać ich kompetencje matematyczne, ekologiczne i społeczne. Również formuła stacjonarna wydarzenia miała za zadanie wzmacniać, przede wszystkim poczucie normalności, ale także relacje i więzi nadszarpnięte blisko dwuletnią izolacją. Jednocześnie podjęliśmy należyte starania, aby przebieg wydarzenia był dla wszystkich bezpieczny – udostępniliśmy uczestnikom jednorazowe maseczki, a przy stolikach obowiązywał limit osób. Stoliki były również regularnie dezynfekowane, o czym informowały stosowne tabliczki. Skorzystaliśmy z wielu inspiracji zamieszczonych na stronie akcji i nawet jeśli taka „noc” w naszej bibliotece była jedną z wielu podobnych w innych bibliotekach tego dnia, była dla nas przełomowa. Solidarnie poczuliśmy iskrę normalności, z niektórymi zobaczyliśmy się pierwszy raz od dawna, nie zabrakło nawet słów „to wy jesteście otwarci…?”. Dobrze było być razem, poczuć na nowo jak bardzo wzmacnia nas biblioteka przez książki i czytanie.
